انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه
و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
13
13
2020
09
22
تأملی در شاخصهای فقه قرآنی دکتر صادقی تهرانی
7
26
FA
اشکان
نعیمی
استادیار دانشگاه علامه طباطبائی (ashkan.naeimi@gmail.com).
ashkan.naeimi@gmail.com
درمورد رجوع به قرآن کریم بهعنوان یکی از منابع احکام، رویکردهای متفاوتی هست. در مقابل دو رویکرد عملی « عدم رجوع به قرآن» و «رجوع حداقلی به آن» که بهترتیب مورد توجه اخباریها و اصولیها قرار گرفته است، «رجوع حداکثری به قرآن» در میان برخی علمای معاصر ازجمله دکتر صادقی تهرانی دیده میشود. ایشان فقه استنباطی خود را فقه قرآنی میداند که شاخصهای آن در مقاله حاضر بررسی شده است. این شاخصها عبارتاند از: استفاده از ادبیات قرآنی، اولویت استناد به قرآن، بیاعتباری روایت مخالف با قرآن، بیاعتباری اجماع و شهرت مخالف با قرآن و بیاعتباری ادله عقلی مخالف با قرآن که هریک با تطبیقات فقهی بررسی شدهاند و از این موارد، شاخص اول و دوم قابل پذیرشاند. خصوصیت سوم و چهارم را بهصورت موجبه جزئیه میتوان پذیرفت و ویژگی پنجم نیز مورد قبول نیست.
: فقه قرآنی,صادقی تهرانی,منابع احکام,اصول استنباط
https://www.sijl.ir/article_135959.html
https://www.sijl.ir/article_135959_8fe89def12b8ce133fdbae3d1776942b.pdf
انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه
و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
13
13
2020
09
22
بزهپوشی در سیاست کیفری اسلام با تأکید بر آموزههای قرآنی
27
54
FA
سید محمود
میرخلیلی
0000-0002-1955-1895
mirkhalili@ut.ac.ir
سیاست کیفری هدفمند و غایتمدار فقط به جرمانگاری و اجرای کیفر و ارعاب حاصل از آن نمیاندیشد، بلکه درصدد استفاده بهینه از نهادهای کیفری بهمنظور اصلاح، درمان و بازجامعهپذیری مجرمان است. بزهپوشی یکی از این نهادهاست که درجهت پرهیز از عوارض برچسب مجرمانه و اعطای فرصت به مجرمان برای توبه و بازگشت به زندگی شرافتمندانه اجتماعی استفاده میشود. توبه فقط رابطه فرد با خدا نیست، بلکه نهادی با جایگاه خاص در سیاست کیفری اسلام است که در آیات متعدد قرآن کریم تأکید شده است. هرچند بزهپوشی درمورد همه جرایم و همه مجرمان قابلیت اجرا ندارد، ولی در نگاه کلی میتوان گفت سیاست کیفری اسلام این سیاست را عموماً در جرایم کماهمیتتر و درمورد مجرمان یقهآبی و تودههای مردم که رفتار آنان لغزش و بیماری تلقی میشود، پذیرفته است و در جرایم مهم و مجرمان یقهسفید آن را توصیه نمیکند.
بزهپوشی,قضازدایی,سیاست کیفری اسلام,آموزههای قرآنی
https://www.sijl.ir/article_135960.html
https://www.sijl.ir/article_135960_e55a9ed6b4331b14602dd0172dd33491.pdf
انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه
و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
13
13
2020
09
22
نگاهی نو به راهکارهای تربیتی قرآن کریم در نشوز زن
55
74
FA
حسن،سیدرسول
شکوری،آقایی
هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه و عضو انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه قم (mhshakoori11@gmail.com).
هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه و عضو انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه قم/ نویسنده مسئول (r.aghaei52@yahoo.com).
mhshakoori11@gmail.com
یکی از نقدهایی که به نظام فقهی ـ حقوقی اسلام میشود، توصیه قرآن کریم به زدن زنان درصورت خودداری از فرمانبری همسران است. منتقدان میگویند: تجویز زدن زنان ازسوی قرآن با کرامت آنان سازگار نیست و این حکم میتواند زمینهساز خشونت خانوادگی یا تشدید آن شود. زدن زن نهتنها در او تأثیر نداشته بلکه موجب نفرتانگیزی و عامل مضاعفی برای سرکشی او میشود. ضمن اینکه مردی که زنش را میزند و او را مجبور به همخوابگی میکند از این آمیزش اجباری سودی نمیبرد. در این نوشتار ضمن ارائه تبیین جامع و تازهای از بعد فقهی این مسئله، به تحلیل و توضیح اهم حکمتها در این راهبرد قرآنی و راهکار تربیتی آن میپردازیم.
ضرب,موعظه,عدالت,حکمت,نشوز
https://www.sijl.ir/article_135962.html
https://www.sijl.ir/article_135962_9aca6674bdea75d5e26a2bd64f70b0e0.pdf
انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه
و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
13
13
2020
09
22
بررسی فقهی مقدار فدیه در طلاق خلع
75
100
FA
فرج الله
هدایت نیا
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و عضو انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه (hedayat47@gmail.com).
hedayat47@gmail.com
مشهور فقهای امامیه و اهل سنّت، مقدار فدیه در طلاق خلع را نامعیّن و نامحدود دانستهاند و آن را به تراضی زن و شوهر موکول کردهاند. مطابق این نظر، فدیه میتواند بیش از مهر و اموالی باشد که شوهر در زمان زوجیت به همسرش تملیک کرده است. در زمان حاضر برخی در این قول تردید کردهاند و ادله آن را ناکافی دانستهاند؛ بههمیندلیل فدیه بیش از مهر را نفی میکنند و بعضی نیز حدّ آن را نهایتاً مهر و دیگر اموالی میدانند که ازسوی شوهر به زن تملیک شده است. فرضیه دیگری که نوشتار پیش رو آن را بررسی و اثبات میکند، «فدیه نامحدود در طلاق خلع عادی و فدیه محدود در طلاق خلع قضایی» است. بر اساس این فرضیه درصورتی که طلاق برای زن بهدلیل کراهت شدید، ضروری تشخیص داده شود، دادگاه باید در میزان فدیه مداخله کند و مانع سوء استفاده شوهر از وضعیت ضرری یا حرجی زن شود. باتوجه به افزایش روزافزون طلاق خلع در زمان حاضر، این مسئله مورد ابتلای محاکم خانواده و از مسائل ضروری فقه و حقوق است.
فدیه طلاق,عوض خلع,طلاق خلع,طلاق حاکم,طلاق قضایی
https://www.sijl.ir/article_135964.html
https://www.sijl.ir/article_135964_0d09de291a829bee67a25786a2202358.pdf
انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه
و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
13
13
2020
09
22
بررسی گونههای مختلف انعطافپذیری در احکام و قوانین قرآن کریم با اشاره به عوامل تأثیرگذار در تغییر حکم
101
126
FA
الیاس ، سیدمنذر، عبدالرضا
پوراکبر،حکیم،زاهدی
استاد حوزه و دانشگاه (mon953@yahoo.com).
استادیار دانشگاه آیتالله بروجردی بروجرد (doctor_zahedi@yahoo.com).
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکده اصولالدین قم/ نویسنده مسئول (tasnim545@gmail.com).
tasnim545@gmail.com
قوانین اسلام در عین مطابقت با فطرت و برخورداری از دقت و حکمت در وضع، ساده و انعطافپذیرند تا مخاطب را در شرایط و حالات جدید پیشآمده از دشواری و تنگنایی رها سازند و او را یاری رسانند. باوجوداین عدهای میکوشند اسلام را خشن، ایستا و بیاعتنا به هرگونه تغییر و تحول نشان دهند. هدف پژوهش حاضر این است که گونههای مختلف انعطافپذیری را در احکام و قوانین قرآن کریم استخراج و شرایطی را که سبب تغییر حکم اولیه شده است، بیان کند. نتایج پژوهش نشان میدهد حکم الهی در هیچ شرایطی تعطیلپذیر نیست، ولی ممکن است بهدلایل گوناگون و حسب شرایط پیشآمده تخفیف یابد یا به غیر خود تغییر کند و حتی بسته به توانِ مکلف، حق انتخاب یک عمل از میان چندین عمل به او داده شده، یا بهتناسب اقدام طرف مقابل، به مخاطب اجازه عکسالعمل مناسبتری داده شود.
جامعیت قرآن,احکام ثابت,احکام متغیر,انعطافپذیری,گونههای انعطافپذیری
https://www.sijl.ir/article_135965.html
https://www.sijl.ir/article_135965_58e33f71a50839f22f74ebdc1191e193.pdf
انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه
و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
13
13
2020
09
22
نقد مجازات اعدام در قوانین مواد مخدر بر اساس آموزههای قرآنی
FA
ریحانه ،نفیسه ، حمید
روستائی صدرآبادی ،متولیزاده نائینی ،زارع دهآبادی
استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه میبد (rostaei@maybod.ac.ir).
استادیار گروه حقوق دانشگاه میبد/ نویسنده مسئول (motavallizade@maybod.ac.ir).
دانشجوی دکتری فقه و حقوق جزا دانشگاه میبد (zaredehabadi7171@gmail.com).
motavallizade@maybod.ac.ir
درک مصادیق، حدود موضوع و استنباط حکم جزایی «إفساد فیالأرض» با تمسک به آیات قرآن کریم از حساسترین مباحث است. ملاک قانونگذار در وضع مجازات اعدام برای دستهای از مرتکبان مواد مخدر، صراحتاً إفساد فیالأرض و تلویحاً بازدارندگی میباشد، درحالیکه در مکاتب جرمشناسی تأثیر مجازات اعدام در پیشگیری از مصرف و جرایم مواد مخدر امری ثابت نشده است. با تطبیقدادن ملاک مجازات اعدام در مادّه 45 الحاقی قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 1396 با آموزههای قرآنی معلوم میشود برای وضع مجازات اعدام باید دو مقدمه احراز شود: مقدمه نخست، تشریع عنوان إفساد فیالأرض در منابع فقهی و مقدمه دوم، صدق عنوان «إفساد فیالأرض» بر مرتکبان مواد مخدر. این امر درحالی است که از اساس درمورد جرمانگاری إفساد فیالأرض، بهطور مستقل میان فقها اختلافنظر هست و بیشتر فقها با جرمانگاری مستقل إفساد فیالأرض مخالفت کردهاند. درباره مقدمه دوم نیز میتوان گفت هرگاه صدق عنوانی بر شخصی مورد تردید باشد، اصل بر عدم صدق عنوان میباشد. قانونگذار امر ذومراتبی در جرایم مواد مخدر را مدنظر قرار داده است، ولی به این امر توجه نکرده که إفساد مقولهای کمّی نیست، بلکه کیفی است.
: اعدام,محاربه,إفساد فیالأرض,معیارهای إفساد,قانون مبارزه با مواد مخدر
https://www.sijl.ir/article_135968.html
https://www.sijl.ir/article_135968_9f75039e8fc529dcc08e8a321458da31.pdf