2024-03-29T10:58:02Z
https://www.sijl.ir/?_action=export&rf=summon&issue=18594
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
1399
12
12
آیه «الرّجال قوّامون علیالنساء» و تصدی زنان نسبت به پُستهای متضمن ولایت
ابوالقاسم ، محمدجواد،
علیدوست، لطفی،
خداوند متعال در آیه 34 سوره نساء با تعبیر «الرّجال قوّامون علیالنّساء» قوّامبودن مردان بر زنان را بیان کرده است، ولی در اینکه مقصود از رجال و نساء در آیه، جنس مردان و زنان است یا باتوجه به سیاق آیه فقط شوهران و همسران ایشان مقصودند، اختلافنظر وجود دارد. طبیعی است مطابق احتمال نخست، زمینه برای اینکه زنان از تصدی هرگونه پُست متضمن ولایت منع شوند، آمادهتر است، درحالیکه بنابر احتمال دوم، مفاد آیه به حوزه خانواده اختصاص مییابد، نه فراتر از آن و توسعه محتوای آن به غیر خانواده، نیازمند برخی تلاشهای بیرونی است. تحقیق حاضر میکوشد با بررسی مفردات آیه و درنظرگرفتن سیاق و تعلیلهای مذکور در آن، به مدلول تصدیقی آیه دست یابد و وجوهی که میتوان با استناد به آنها مفاد آیه را از حوزه خانواده به تمامی شئون اجتماعی توسعه داد، بررسی و تحقیق کند.گفتنی است مقاله حاضر صرفاً ناظر به آیه مذکور میباشد که از دیرباز مورد بحث و گفتوگو بوده است. طبیعی است آیات دیگر قرآن کریم و ادله مرتبط غیرقرآنی، مجال دیگری برای بحث میطلبد.
الرّجال قوّامون علیالنّساء
ولایت مردان بر زنان
تصدی پُستهای آمیخته با ولایت
حوزه خانواده
سیاق
قوّامبودن مردان
2020
03
20
7
26
https://www.sijl.ir/article_134969_fc35fef382eef75e1edbec70c4fbdbcc.pdf
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
1399
12
12
قاعده فقهی نفی ظلم در قرآن کریم
سیفالله
صرامی
مقاله حاضر بهدنبال اثبات قاعده فقهی نفی ظلم میباشد؛ مفاد قاعده بدینشرح است: «اگر اطلاق حکمی مطابق با اطلاق دلیل آن، بهتشخیص بنای عقلایی معتبر و حاکم در فهم مرادات شارع مقدس از الفاظ، ظالمانه باشد، اطلاق دلیل و اطلاق حکم برآمده از اطلاق دلیل، اعتبار و حجیتی نخواهد داشت». پس از تنقیح محل بحث و تفکیک آن از موضوعات قابل اشتباه و پس از بیان مبانی قاعده، طی سه گام، این قاعده فقهی را بر محور دلالت آیات قرآن اثبات کردهایم. گام نخست، اثبات نظرداشت برخی آیات نفی ظلم از ساحت باریتعالی، به مقام تشریع است. گام دوم اثبات معیاربودن ظلم عرفی عقلایی در فهم آیات مزبور و گام سوم، اثبات تقدم و حکومت آیات مزبور بر اطلاق هر حکمی است که مصداق ظلم عرفی عقلایی گردد. بهدلیل نوبودن استنباط و اثبات این قاعده، بخش پایانی مقاله به تبیین چند مثال و مصداق از کاربرد قاعده، پرداخته است.
ظلم
عدل
قاعده فقهی
نفی ظلم
آیاتالأحکام
2020
03
20
27
56
https://www.sijl.ir/article_134970_ee8f1cecaf1afab25b14f74f842b7515.pdf
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
1399
12
12
انزجار زوجه و وجوب طلاق خلع در قرآن کریم
فرج الله
هدایت نیا
انزجار جنسی شوهر برای وی پیامد حقوقی یا اخلاقی ندارد؛ زیرا مردی که از همسرش منزجر باشد، میتواند وی را طلاق دهد یا همسر دیگری اختیار نماید، ولی اگر زنی از شوهرش منزجر باشد، آیا میتواند از طریق طلاق خلع، خود را از علقه زوجیت خلاص کند یا خیر؟ مشهور فقهای امامیه طلاق خلع را در هیچ فرضی بر شوهر واجب نمیدانند و بهعقیده آنان زن در این شرایط چارهای جز صبر و خویشتنداری ندارد. مهمترین دلیل آنان بر عدم وجوب خلع، آیه 229 سوره بقره و روایات پیرامون آن است. در مقابل، گروهی از فقها طلاق را در اینگونه موارد واجب دانستهاند. بهعقیده بعضی، انزجار جنسی زن از شوهر وی را معرض فساد قرار میدهد و درصورتیکه راه پیشگیری از منکر، منحصر در طلاق باشد، واجب میگردد. بعضی دیگر با ادله نفی حرج به وجوب طلاق بر شوهر فتوا دادهاند. انزجار جنسی زن از شوهر باعث محرومیتهای جنسی و فشارهای روحی میگردد و اگر راه تخلّصی برای زن جز طلاق نباشد، بر شوهر واجب میشود همسرش را رها سازد.
نوشتار حاضر میکوشد ضمن نقد ادله نظریه عدم وجوب طلاق، نظریه وجوب طلاق پیشگیرانه را اثبات کند.
انزجار زوجه
طلاق قضایی
طلاق خلع
نهی از منکر
نفی حرج
2020
03
20
57
84
https://www.sijl.ir/article_134971_02ae6381c4a601e8e122be8cf92f4e5d.pdf
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
1399
12
12
محرّمات رضاع (تبیین احکام مقرّر در آیه 23 سوره نساء)
مسعود
امامی
شیردادن (رضاع) به نوزاد، بهوسیله مادر یا غیرمادر (دایه) است. شیردادن غیرمادر باوجود شرایط خاصی سبب حرمت نکاح و مَحرمیت میشود. آیه 23 سوره نساء تنها آیه در قرآن کریم است که به این موضوع پرداخته است. در آیه مزبور حکم حرمت نکاح بهسبب قرابت رضاعی، برای دو گروه از زنان (مادران و خواهران رضاعی) ثابت شده است. فقیهان و مفسران شیعه و اهل سنّت در استنباط احکام محرّمات رضاع و تفسیر و تبیین این آیه شریفه، مباحث و اختلافات پُردامنهای دارند. ظهور آیه شریفه، قول خصوصالمنزله در محرمات رضاع، شمول حکم تحریم به رضاع لاحق بر عقد، لزوم حیات در شیردهنده، عدم لزوم عقد ازدواج هنگام شیردادن و اشتراط مکیدن در حکم تحریم را تأیید میکند.
رضاع
شیردادن
محرمات رضاع
مادر
دایه
2020
03
20
85
116
https://www.sijl.ir/article_134972_7d73133ba10df102aab6b91ac9809449.pdf
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
1399
12
12
نقد و بررسی دلالت خبریبودن فعل بر حکم امضایی در آیاتالأحکام
سیدمحمود ، علیرضا
طیبحسینی، سروش
برای شناخت احکام امضایی قرآن از احکام تأسیسی، شاخصههایی معرفی شده که یکی از آنها صیغه و نوع فعلی است که در بیان آن حکم بهکار رفته است. ادعای مطرح شده آن است که اگر فعل بیانگر حکم، فعل ماضی و خبری باشد، آن حکم امضایی خواهد بود؛ زیرا دلالت فعل ماضی بر زمان گذشته، نشانگر وجود آن حکم در گذشته است و این امر، معیار حکم امضایی است که داشتن سابقه برای حکم شرعی میباشد. در مقاله حاضر پس از تبیین ادعای مذکور و ادله آن، این ادعا و ادلهاش نقد و اثبات میشود که صِرف استخدام فعل ماضی برای بیان حکم، نشانه کافی برای امضاییبودن حکم نیست.
حکم امضایی
حکم تأسیسی
نشانه حکم امضایی
فعل خبری
2020
03
20
117
136
https://www.sijl.ir/article_134973_8e08dd750baee8ee1fb709949afa00a4.pdf
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی قرآن، فقه و حقوق اسلامی
1399
12
12
مفهوم و آثار تصدیق قرآن نسبت به کتب آسمانی گذشته ازمنظر فریقین
محمد ، مهدی ، احسان
فاکر میبدی،باکویی،عابدینپور
در قرآن کریم آیاتی درمورد احکام مربوط به ادیان گذشته وجود دارد که حجیت این احکام در دین مبین اسلام قابل بررسی است. در بسیاری از این آیات به تصدیقکنندهبودن قرآن یا پیامبر اکرم درمورد ادیان گذشته تصریح شده است. مقاله حاضر بهروش تحلیلی ـ توصیفی از نگاه مفسران فریقین، بهدنبال بررسی دلالت آیات مذکور بر حجیت احکام شرایع گذشته در اسلام است. نتیجه تحقیق پیش رو، اثبات حجیت احکام ادیان پیشین بهوسیله آیات مورد نظر میباشد. راههایی هست که بهکمک آنها میتوان به اصل احکام مربوط به شرایع پیشین دست یافت تا با در دست داشتن نتیجه حاصل از این تحقیق، بهاعتبار آن احکام برای پیروان دین مبین اسلام حکم کرد.
احکام
حجیت
شرایع پیشین
مصدق
فقهالقرآن
2020
03
20
137
159
https://www.sijl.ir/article_134974_2f7bd703488fd6565fe02f136f529778.pdf