نویسنده

• احمد حاجی‌ده‌آبادی

دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران (adehabadi@ut.ac.ir

چکیده

مطابق فقه اسلامی در برخی موارد جنایت خطای محض، عاقله مسئول پرداخت دیه‌اند؛ چنین حکمی در بدو امر، خلاف اصل شخصی‌بودن مسئولیت می‌نماید که در آیاتی همچون «ولاتزر وازرة وزر أخری» و «کلّ نفس بما کسبت رهینة» بر آن تأکید شده است. از سوی دیگر، به رغم آنکه نظریه غالب آنست که ضمان عاقله حکمی وضعی است، بعضی به استناد قرآن و برخی روایات بر حکم تکلیفی‌بودن آن تأکید می‌ورزند. این مقاله با محور قرار‌دادن آیات شریفه به بررسی مشروعیت یا عدم مشروعیت و حکم تکلیفی یا وضعی‌بودن ضمان عاقله می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

• ضمان عاقله
• اصل شخصی‌بودن مسئولیت
• حکم تکلیفی
• ‌حکم وضعی
• جنایت خطای محض
• قتل به اعتقاد مهدورالدم‌بودن