نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمدجواد، محمدهادی، محمدحسن نجفی، مفتح، موحدی ساوجی

عضو هیئت علمی دانشگاه قم، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید/ نویسنده مسئول (mm.saveji@gmail.com).

چکیده

«انتقاد» به عنوان یکی از مهم‌ترین مظاهر آزادی بیان، محک مناسبی برای سنجش مردمی‌بودن نظام‌های سیاسی است. در نظام اسلامی که در دو مرحله حدوث و بقا، نیازمند رضایت عمومی می‌باشد، «نقد حاکمان» یا «نقد رفتار حاکمان»، حق شهروندان یا به نوعی تکلیف آنان به شمار می‌آید. این حق و تکلیف که مستفاد از آموزه‌های دینی است، به وسیله افراد به صورت مستقل یا در قالب تشکل‌های مدنی و احزاب سیاسی یا در ساختار نهادهای سیاسی قابل اعمال می‌باشد و نظام اسلامی، به تأمین و تضمین به‌کارگیری این حق از سوی شهروندان موظف است. نوشتار حاضر ضمن بررسی مفهوم انتقاد و تفاوت‌های آن با مفاهیمی چون عیب‌جویی، آزادی بیان و مخالفت، با بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و سخن و سیره پیشوایان معصوم‰، به تبیین جایگاه و مبانی این حق پرداخته است و این فرضیه را مطرح می‌کند که منتقد در نظام سیاسی اسلام، از مصونیت برخوردار است و حتی در فرض تجاوز از مرزهای انتقاد، حاکمیت باید به نفع حق عمومی، از حق خویش بگذرد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

• حق بر انتقاد
• سنّت معصومان
• شهروندان
• نظام اسلامی
• آزادی بیان