نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیئت علمی جامعة‌المصطفی (jazayeri@almustafaou.com) عضو هیئت علمی جامعة‌المصطفی و عضو انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه/ نویسنده مسئول (m.ashaiery@gmail.com).
چکیده
یکی از زنانی که قرآن کریم ازدواج با آنها را بر هر مردی حرام کرده، ربیبه است. قرآن با تعبیر «من نسائکم اللاّتی دخلتم بهنّ» این حرمت را به این شرط مشروط کرده است که مرد با مادر این ربیبه، افزون بر عقد نکاح، آمیزش نیز انجام داده باشد. آمیزش ممکن است مصادیق گوناگونی داشته باشد؛ مانند آمیزش در حال اکراه، آمیزش در حال خواب یا بی‌هوشی، آمیزش از پشت و... . هدف این تحقیق آن است که نشان دهد آیا مواردی مانند آمیزش از پشت و دیگر آمیزش‌های نامتعارف از مصادیق تعبیر «دخلتم بهنّ» به شمار می‌آید تا امکان تمسک به اطلاق وجود داشته باشد. بدین‌منظور نخست با جستار در ادبیات عرب و داده‌های لغویان، تعبیر «دخل بـ» تحلیل شده است، آنگاه یافته این جستار، معیاری برای ارزشیابی استنادات فقیهان به این آیه تلقی شده و در پایان مشخص شده است که تعبیر «دخلتم بهنّ» در آیه قرآن، فقط بر تماس جنسی شب زفاف صدق می‌کند و بر همه تماس‌های جنسی صدق نمی‌کند؛ بنابراین نسبت به همه تماس‌های جنسی اطلاقی برایش منعقد نمی‌شود. دست‌شستن از اطلاق نیز به این نتیجه منجر شد که «حرمت نکاح با بعضی از ربیبه‌ها» اگرچه پس از علامه حلّی در فقه امامیه شهرت یافته است؛ ولی با استناد به اطلاق قابل دفاع نیست؛ هرچند برای اثبات آن فتواها راه‌های فقهی دیگری غیر از تمسک به اطلاق وجود دارد که قابل بررسی است.
کلیدواژه‌ها
)