نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• حسین جوان آراسته

دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه (hoarasteh@gmail.com

چکیده

«کرامت انسان» در اندیشه دینی و اسناد بین‌المللی، به‌غایت توجه شده و تلاش شده است آثار حقوقی متعددی به‌ویژه در حوزه حقوق بنیادین بشر بر آن مترتب شود. مقاله حاضر به‌دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش مهم با روشی تحلیلی است که مبنای کرامت در رویکرد قرآنی چیست؟ آیا می‌توان بر اساس آن، انسان را نسبت به حقوق بنیادینی چون برابری و آزادی، ذی‌حق دانست؟ اسناد بین‌المللی حقوق بشر، به کرامت به‌عنوان مبنای حقوق بشر تأکید می‌کند، ولی به معنا و مبنای خود کرامت که نیازمند تأملات جدی است، نمی‌پردازد. یافته‌های مقاله نشان می‌دهد کرامت تکوینی انسان در قرآن به‌دلیل دارابودن «عقل و فطرت» بوده، خداوند به‌واسطه این دو موهبت، انسان را تکریم کرده است. در چنین حالتی، لازمه پیوند حقوق بشر با کرامت، پیوند این حقوق با عقل و فطرت است، درحالی‌که هیچ‌یک از طرفداران حقوق بشر به آن ملتزم نشده‌اند. ازسوی‌دیگر با فرض اینکه بر کرامت انسان آثار حقوقی مترتب شود، تفاوت اساسی در ملازمه میان انسان و کرامت در رویکرد غیردینی با ملازمه میان انسانیت و کرامت در رویکرد دینی است که مسیر این دو را از یکدیگر جدا می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

• : کرامت
• کرامت تکوینی
• کرامت ذاتی
• کرامت اکتسابی
• حقوق بشر