نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سیف‌الله صرامی

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و عضو انجمن فقه و حقوق اسلامی حوزه علمیه (sarrami.sayfollah@isca.ac.ir

چکیده

مقاله حاضر به‌دنبال اثبات قاعده فقهی نفی ظلم می‌باشد؛ مفاد قاعده بدین‌شرح است: «اگر اطلاق حکمی مطابق با اطلاق دلیل آن، به‌تشخیص بنای عقلایی معتبر و حاکم در فهم مرادات شارع مقدس از الفاظ، ظالمانه باشد، اطلاق دلیل و اطلاق حکم برآمده از اطلاق دلیل، اعتبار و حجیتی نخواهد داشت». پس از تنقیح محل بحث و تفکیک آن از موضوعات قابل اشتباه و پس از بیان مبانی قاعده، طی سه گام، این قاعده فقهی را بر محور دلالت آیات قرآن اثبات کرده‌ایم. گام نخست، اثبات نظرداشت برخی آیات نفی ظلم از ساحت باری‌تعالی، به مقام تشریع است. گام دوم اثبات معیاربودن ظلم عرفی عقلایی در فهم آیات مزبور و گام سوم، اثبات تقدم و حکومت آیات مزبور بر اطلاق هر حکمی است که مصداق ظلم عرفی عقلایی گردد. به‌دلیل نو‌بودن استنباط و اثبات این قاعده، بخش پایانی مقاله به تبیین چند مثال و مصداق از کاربرد قاعده، پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

• ظلم
• عدل
• قاعده فقهی
• نفی ظلم
• آیات‌الأحکام